Agora, 2015
Liczba stron: 245
Etyka! Etyka? „Etyka”, a może po prostu etyka? Wykrzyknik użyty w tytule książki niesie za sobą ukryte znaczenie, ma przyciągnąć naszą uwagę, ma sprawić, że pozytywnie pomyślimy o temacie tej książki i sięgniemy po nią, żeby przekonać się, o co tak naprawdę chodzi. Podtytuł jest jeszcze ciekawszy: „Poradnik dla grzeszników”, który wprost sugeruje, że czytelnik otrzyma pewne wskazówki. Wskazówki jak być mniejszym grzesznikiem?
Książka nie jest jednak poradnikiem, nie jest też czytadłem, choć ten tytułowy wykrzyknik mógłby sugerować lżejszą tematykę. Jan Hartman opowiada o etyce w sposób dość przystępny, lecz wymagający skupienia. Przedstawia różnice pomiędzy współczesnym i klasycznym standardem etycznym i zachęca czytelnika do odpowiedzenia na szereg pytań. Rozgranicza pojęcia moralności i etyki, mówiąc: „w moralności chodzi o działanie (należy do praktyki), natomiast w etyce, a zwłaszcza w metaetyce, chodzi o teorię, czyli pojęcia.”
Po wyjaśnieniu szeregu pojęć, omówieniu ewolucji, a może i rewolucji, jakiej podlegała etyka na przestrzeni wieków (to, co dawniej było normą postępowania, jak na przykład publiczne egzekucje, obecnie postrzegane jest jako czyn wysoce nieetyczny), przechodzi do omówienia wybranych problemów etycznych. Tutaj skupia się na pytaniach o to: Czy można myśleć, co się chce? Kiedy wolno kłamać? Kiedy wolno zabijać? Nie zaskoczę Was mówiąc, że nie ma na te pytania prostych odpowiedzi. Stąd w książce wiele przykładów, rozważań, porównań między tym, co teraz, a tym, co było normą w przeszłości.
W zakończeniu autor pisze: „Książka jest wszak niełatwa, a w niektórych miejscach nawet całkiem męcząca. Niestety książki filozoficzne z natury rzeczy wymagają od czytelników dużego skupienia i wysiłku.” Trudno się nie zgodzić, lecz trzeba również przyznać, że Jan Hartman starał się złagodzić rozważania filozoficzne zwracając się bezpośrednio do czytelnika, podając liczne przykłady, puszczając oko i posługując się humorem. „Mówienie o moralności wychodzi ludziom często znacznie gorzej od działania. Nie należy się temu dziwić, bo nawet etyka niezbyt dobrze radzi sobie z tym, czym się zajmuje.” Na szczęście autor doskonale radzi sobie z mówieniem i pisaniem o etyce. Sprawdźcie, jeśli interesuje Was ta dziedzina nauki.
Dla mnie ten podtytuł to taki szybki, chwytliwy komunikat, że właśnie nie o moralność (szczególnie związaną z jedną religią) chodzi. Chętnie sięgnę.
Krótka ta recenzja, wygląda trochę jak pisana na podstawie spisu treści 😉 Mnie by interesowali ci grzesznicy z podtytułu, prowokacyjne trochę, nieprawda?
Mnie również interesowali, ale okazało się, że grzesznicy to tylko chwyt reklamowy, a książka skupia się na innych kwestiach.